۹ سال از زمانی که در شبی تاریک سعی کردیم تا چراغی کوچک را روشن کنیم تا راه پیش رو به سوی آینده ایران توسعه یافته و توسعه علمی کشورمان اندکی روشن‌تر شود می‌گذرد. حالا شمع کوچکی که در آن شب‌ها روشن کردیم کمی فروزان تر شده است اما بیش از هر زمان در معرض تند بادها قرار دارد.

در آستانه یلدای باستانی که یادآور زایش نور است در میان تاریکی سیاه در روزهایی که نه تنها شب رفتارهای غیر علمی به نظر تاریک‌تر از همیشه می‌آید و ابرهای سنگین غبار راه نفس را بسته است، مصمم‌تر از قبل به سنت ایرانیان این چراغ را روشن نگاه می‌داریم و تا صبح به مراقبت از آن می‌پردازیم و با کنار هم ماندن و از علم گفتن و شنیدن به تماشای صبح قطعی که خواهد آمد می‌نشینیم. در تیره‌ترین شبهاست که ستارگان بیش از هر زمان درخشش خود را به رخ می‌کشند و وقتی به آسمان پرستاره شب می‌نگریم به یاد می‌آوریم که این نور است که در حال پیروزیست.

ما همچون زمانی که این جایزه را بنا نهادیم مصمم و معتقدیم که باید نور را به جهان آورد. مسیری که علم می‌سازد باید راهش را در نور بپیماید و می‌دانیم هر چیزی زیر نور بهتر رشد می‌کند. جایزه چراغ به سنت سال‌های قبل با دعوت از فعالان عرصه ترویج علم و دنیای علم از آنها دعوت کرد تا پیشنهادهای خود را برای انتخاب سال ۱۴۰۳ معرفی نمایند. پس از جمع‌‌آوری نام‌ها و تهیه سابقه و فعالیت‌های ایشان این اسامی در اختیار هیئت داوران چراغ قرار گرفت. این هیئت از بانیان چراغ و همین طور گروهی از برگزیدگان دوره‌های پیشین تشکیل شده بود.

پس از بررسی این افراد جمع‌بندی نهایی هیئت داوری به جلسه تصمیم‌‌گیری نهایی آمد و برگزیدگان نهایی مشخص شدند. امسال جایزه چراغ در حالی به معرفی منتخبان خود می‌پردازد که ایران و جهان با شرایطی متفاوت‌تر از قبل روبهرو هستند. جریان‌های ضد علم در جهان به قدرت رسیده‌اند و بیش از هر زمان بدیهیات علمی تحت تأثیر تندبادهای سیاسی قرار دارد. دانشمندان و دانشگران و فعالان عرصه علم در جهان با فشارهای فزاینده روبه‌رو هستند و اینک زمزمه سال‌های قبل به فریادی بلند بدل شده است که ماهیت علم در معرض تهدید قرار دارد.

ایران ما نیز رودررو با انبوهی از مشکلات و چالش‌های داخلی و جهانی بهخصوص مشکلات اقتصادی، اجتماعی و شاید بیش از همه زیست محیطی در شرایطی قرار دارد که به نظر می‌رسد علم جایگاه بایسته خود را در افکار عمومی و میان تصمیم‌سازان تقریباً از دست داده است. از سوی دیگر بازار خرافه و شبه علم در دنیای رونق شبکه‌های ارتباطی و در جایی که افراد گاهی با فراموش کردن مسئولیت خود در برابر جامعه برای کسب واکنشی از سوی مخاطب حاضر به رواج بدفهمی هستند، پیکر رنجور علم در ایران را زیر بار تهدیدهای خود گرفته است و از سوی دیگر روز به روز جایگاه علم در رسانه‌های اصلی کاهش می‌یابد.

این روزگاریست که مروجان علم باید برای ادامه کار درست خود با اژدهایی چند سر روبه‌رو کنند و مبارزه کنند و اگر بخواهند کاری اثرگذار و دقیق تولید کنند باید از هزاران صد و مانع عبور کنند. اما چه با که ما میراث‌دار شهرزاد قصه‌گو هستیم، دلیر زنی که در تاریک‌ترین ساعات به گفتار نرم و دقیقش می‌توانست دل‌های پوسیده را حیاتی دوباره ببخشد و تحمل شب را تا رسیدن به صبح حقیقی آسان کند. ما در برابر همه قصه‌گویان علم سر تعظیم فرود می‌آوریم.

از دل گفتگوهایی که در جریان دیدبانی و داوری این دوره از جایزه صورت گرفت، نکات مهمی مورد توجه قرار گرفت. شاید یکی از مهم‌ترین آن‌ها پیشنهادی به همه فعالان این عرصه و از جمله خود ما دستاندرکاران چراغ بود که با تأکید بر روش‌های مختلفی که در ترویج علم وجود دارد و تغییراتی که بازار نشر اطلاعات به خود دیده و همین طور تغییر زبان نسل تازه باید مراقب باشیم مواجهه ما با مخاطبان و نحوه ارتباط ما با ایشان به کاستن فاصله‌ها کمک کند و بیش از آنچه امروز درگیر آن هستیم بر فاصله‌ها نیفزاید.

وقتی ماهیت علم با غنای زبان فارسی در هم می‌آمیزد و خرد و هنر گفتگوی محترمانه بر آن حاکم شود، گمان داریم معجونی کمنظیر را برای هموار کردن راه دشوار ترویج علم می‌سازد. هیئت داوران جایزه چراغ امسال در گفتگوهایی طولانی و گاه پرچالش پس از بررسی نامزدهای مختلف و جمع‌بندی مؤلفه‌های ارزش‌یابی صرف در بخش مروج علم سال به گزینه‌ای رسید که متأسفانه امکان اعلام عمومی او بر اساس شرایط موجود و ملاحظات مختلف ممکن نشد. ما ضمن احترام به کسانی که به دلایل مختلف گاه فعالیت‌های با ارزششان برجسته نمی‌شود و همین طور همه کسانی که در طول سال‌ها با تقبل دشواری‌های مختلف این مسیر دشوار را ادامه می‌دهند، در نهایت برگزیدگان امسال را بدین شرح معرفی می‌کنیم.

در بخش دانشگر مروج علم جایزه چراغ ۱۴۰۳ دانشمند و ترویج‌گر برجسته علمی کشورمان چهره شناخته‌شده‌ای برای علاقه‌مندان علم است. او در حالی که یکی از اخترشناسان برجسته کشور به شمار می‌رود و سال‌ها در مقام محقق، مدرس و همکار پروژه‌های علمی حرفه‌ای نقشی کم‌نظیر در توسعه علمی ایران داشته است، هیچگاه مخاطب بزرگتر جهان علم را فراموش نکرده است.
از شب‌های سردی که گروه‌های کوچک علاقه‌مندان را به سفرهای رصدی می‌برد تا آنها را با شگفتی‌های آسمان شب آشنا کند و از ماهیت علم و تفاوت آن با خرافه و شبه‌علم بگوید، تا زمانی که سعی کرد در فضای المپیادهای نجوم علاوه بر افزایش توان علمی دانش‌آموزان، به آنها ماهیت مهم‌تر از رقابت علم را بیاموزد.
تا زمانی که در باشگاه‌های نجوم و رویدادهای عمومی با بیانی یوا و میخکوب‌کننده که بازنمایی ذوق و هیجان واقعی جهان علم است پلی میان مخاطبان عام و این دنیای شگفت‌انگیز را ایجاد می‌کرد، تا نقشی که در ترجمه و تولید محتوای علمی برای مخاطبان آم بازی کرد.
تا امروز که علاوه بر مدیریت پرچالش ماهنامه نجوم، در اقدام دیگر با توسعه رویدادهای ماهانه ماهگرد سعی دارد با استفاده از تجربه گذشته باشگاه‌های نجوم ایران و آموختن از مشکلات آن طرحی نو را بر شانه تجربیات گذشته ایفا کند. همیشه و همواره در صف اول ترویج علم قرار داشته است.
جایزه چراغ با افتخار دکتر محمد تقی میرتربی را به عنوان دانشگر مروج سال ۱۴۳ معرفی می‌کند و برای او آرزوی ثبات قدم و موفقیت‌های بیشتر در مسیر پرچالش پیش رو را دارد. در گوش و کنار ایران، زنان و مردان بسیاری تصمیم می‌گیرند تا توان و انرژی خود را به منطقه‌ای خاص که به طور سنتی و بر اساس شرایط اجتماعی و سیاسی کمتر از سایر نواحی توسعه یافته‌اند اختصاص دهند.
مکان‌هایی که میزبان نسل آینده‌ای از درخشان‌ترین استعدادهای کشور هستند اگر فرصت رشد به آنها داده شود و منابعی مشابه دیگر نقاط کشور در اختیار آنها قرار گیرد. برگزیده سال ۱۴۰۳ جایزه چراغ در بخش یک عمر ترویج علم یکی از چهره‌های درخشانی است که عمری را صرف توسعه علم در شهر زاهدان کرده است.

از زمانی که در کانون پرورش فکری حضور یافت تا تأسیس نخستین جمعه بازار کتاب زاهدان و سپس تأسیس و مدیریت کتاب‌فروشی کوچکی که به محلی برای جمع شدن علاقه‌مندان کتاب و علم بدل شد. او در دهه ۱۳۷۰ علاوه بر توسعه برنامه‌های آموزش علم در کانون، یکی از نخستین مراکز نجوم کشور در زاهدان را تأسیس کرد.

او و همکارانش به یکی از شرکای پروژه جهانی صلح ستارگان درآمدند و کمک کردند تا برنامه‌هایی در دو سوی مرزهای ایران و افغانستان، پاکستان، امارات، عراق، عمان و سایر کشورهای اطراف برگزار شود. او با تلاشی مستمر سعی در روشن نگه داشتن چراغ علاقه به علم و دانش در این گوشه سرزمین عزیزمان داشته است.

مسیر که چراغ امیدوار است با این انتخاب و یادآوری نه تنها وظیفه خود را در برابر زحمات او به جای آورد که شاید کمک و تلنگری باشد بر میراث عظیمی که او، همکاران و شاگردانش در گوشه و کنار این مرز و بوم بنا کرده‌اند و باید از فراموش شدن آن جلوگیری کرد.
چراغ با افتخار خانم معصومه میرحسینی را به عنوان شخصیت سال خود در رده یک عمر ترویج علم معرفی و انتخاب می‌کند. امسال انتخاب مروج علم سال جایزه چراغ یکی از پرچالش‌ترین بخش‌های فرآیند داوری جایزه چراغ در تاریخ خود بود.
جمع بزرگی از فعالان در سراسر کشور شایسته حضور در میان نامزدها بودند و افراد معرفی‌شده و بسیاری دیگر هر یک بار سنگینی را در این حوزه بر دوش می‌کشند. پس از رعایت ملاحظاتی که مانع از اعلام یکی از برگزیدگان دارای اجماع داوران شد، هیئت داوران چراغ بار دیگر دور هم جمع شدند و تصمیم گرفتند تا با استفاده از این فرصت به معرفی نهادی بپردازند که سال گذشته حضوری پررنگ در فرآیند ترویج علم ایران داشته است.

مجموعه تلسی تاک سعی کرده در سال گذشته با دور هم آوردن گروهی از متخصصان رشته‌های مختلف، گفتگوهایی سریح و بی‌پرده را درباره علم، شبه‌علم و تقاطع علم و جامعه برگزار کند. این نهاد علاوه بر فراهم آوردن فرصت گفتگوی مستقیم و صریح با مخاطبان، سعی کرده است تا این روند را به شکل نهادی سامان‌مند و دارای ساختار طراحی کند تا بتواند به آینده این مسیر امیدوار بماند.
جایزه چراغ با تأکید بر تنوع روش‌ها و مسیرهای مختلف ترویج علم در جامعه، با احترام به نهادسازی و هدف گرفتن یکی از مهم‌ترین چالش‌های جامعه امروز ما یعنی توسعه شبه‌علم، خرافه و بدفهمی، با تأکید بر نقش اساسی و مهم توجه به علم در تقاطع با رویدادهای اجتماعی، با افتخار مجموعه تلسی تک را به عنوان نهاد مروج علم سال معرفی می‌کند.

اینک ماییم و امید به صبحی درخشان در زمینه علم ایران و جهان بیدار تا طلوع صبح یلدا.